الزامات تقریب گفتمان سیاسی جنبش دانشجویی- محمود رئیسی*

الزامات تقریب گفتمان سیاسی جنبش دانشجویی- محمود رئیسی*

این پرسش های کلیدی است که جنبش دانشجویی با خود انتقادی این روزها به صراحت به آن پاسخ می دهد و پیش از آن که در بوته نقد بیرونی قرار گیرد به خود کنشی روی آورده است.
جنبش اصیل دانشجویی با تاریخچه ای 50 ساله یکی از جنبش های همیشه تاثیرگذار در تاریخ معاصر ایران بوده است و این جنبش در همه صحنه های حضور خود، با یک گفتمان واحد ورود پیدا کرده است.
گفتمان دانشجویی از همان ابتدا، هژمونی خود را مقابله با استعمار بنا نهاد و در ادامه در طول دهه 40 به بعد در جریان قیام خونین مردم علیه رژیم پهلوی به گفتمان اصیل امام خمینی(ره) پیوست.
اگر چه در آن تاریخ، گروه های سیاسی دانشجویی نیز هر از گاهی خود را به جریان های سیاسی بیرون دانشگاه نزدیک می کردند، اما انجمن های اسلامی در برابر این انحراف ایستادند تا گفتمان جنبش دانشجویی دچار تزلزل محتوایی نشود.
جنبش اصیل دانشجویی برای تولید محتوا در این گفتمان دو خط فکری مرتضی مطهری و علی شریعتی را در نشست های خود در دهه 50دنبال می کرد تا در نهایت در روزهای شکل گیری پیروزی انقلاب اسلامی ایران نقش آفرین باشد.
مهمترین سوژه سیاسی جنبش دانشجویی از همان ابتدا مقابله با رژیم پهلوی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی روحیه استکبار ستیزی و ضد استعماری خود را تداوم بخشید.
اوج فعالیت جنبش اصیل دانشجویی در 13 آبانماه 58 رقم خورد که با تسخیر لانه جاسوسی و حمایت امام خمینی (ره) از این حرکت انقلابی دانشجویان،جنبش دانشجویی به خود تثبتی رسید به گونه ای که امام این حرکت دانشجویان را انقلاب دوم نامیدند.
اما جنبش دانشجویی پس از آن در طول در دهه های بعدی دچار تزلزل محتوایی شد و از نظر شکلی نیز رویکردی دوساختاری پیدا کرد.
انجمن های اسلامی با تغییر محتوایی گفتمان خود به دو طیف دانشگاه علامه و دانشگاه شیراز تقسیم شد و از این رو، دوره ‘ بی قرار سیاسی ‘ در جنبش دانشجویی به اوج خود رسید.

این بی قراری سیاسی جنبش اصیل دانشجویی برخی از آرمان های آن را به ضدیت بر علیه همگفتمانی ها تبدیل کرد و از دل این انشقاق محتوایی ، انشقاق شکلی و ماهوی نیز پدیدار شد و در این پدیدار شدن ها گاهی جای دال و مدلول ها با هم تغییر می کرد.
هنگامی که جای دال و مدلول در این گفتمان تغییر پیدا کرد، تعدادی از اعضا جنبش دانشجویی به دنبال گرفتن پست های دولتی برآمدند وهر کدام از این طیف ها، با روی کار آمدن دولت مورد حمایت خود؛ در هر دولت برای گرفتن پست های ارشد دولتی روی خوش و خندان نشان دادند.
با این اوصاف؛ جنبش دانشجویی با تغییر این دال ها به جای خرد سیاسی یا اعتدال گفتمانی به واکنش های احساسی رو آورد و این احساسی شدن جنبش دانشجویی گاهی آنها را به صورت کلی از گفتمان تاریخ دار خود دور کرد.
جنبش دانشجویی با رفتارهای احساسی هر چند کوشید تا به اثبات معنایی خود رجوع کند اما انشقاق شکلی، آنقدر آنها را از یکدیگر دور کرد که گاهی برنامه ها و نشست های خود را به دلیل احساسی شدن نفی می کردند.
اما با ورود حجم بالایی از متقاضیان دانشگاه و توسعه کمی دانشگاهها از نظر پذیرش دانشجو، ساختار اجتماعی جنبش دانشجویی به دنبال این بود تا یارگیری گسترده تری از میزان ورود بالای دانشجویان به دانشگاه داشته باشد.
این یارگیری ها اما به دلیل دوری از گفتمان دانشجویی مانند دهه 60با استقبال بسیار گسترده دانشجویان همراه نشد، به گونه ای که برخی از برنامه ها و سخنرانی ها سیاسی با کمترین استقبال دانشجویان همراه شد.
اما بخشی از برنامه های فرهنگی که گروه های مرجع آن بازیگران تلویزیون یا فوتبالیست ها یا به قول خود دانشجویان همین ‘ سلبریتی ‘ ها فضای مجازی بودند به شدت با استقبال مخاطبان مواجه شد.
از این رو گروهی از تشکل هایی جنبش دانشجویی تصمیم گرفتند در لابلای برنامه های سیاسی؛ از چهره ها و گروه های مرجع غیر سیاسی مانند بازیگران و ورزشکاران استفاده کنند.
با این حال، نیاز امروز جنبش دانشجویی که دارای حافظه تاریخی است ضرورت تقریب گفتمان اصلی است، گفتمانی که باید برای آن دوباره چارچوبی استوارتر پی ریزی کرد.
گرایش دانشجویان به مسائل غیر سیاسی و توجه بیش از اندازه به مسائل صنفی و عبور از رویکرد سیاسی، می تواند زنگ خطری برای جنبش دانشجویی باشد چرا که این فضا هیچ گونه نفعی برای هر کدام از طیف های جنبش دانشجویی ندارد.
نزدیک کردن گفتمان دانشجویی به هم و یکی شدن این گفتمان تنها با عبور از ضدیت های درون گفتمانی، پرهیز از بی تفاوتی اجتماعی و توجه به ساختار وحدت گرایانه ضروری است.
روز 16آذرماه که سالروز شهادت به دانشجویی ضد استعماری است یادآور رسالت اصیل جنبش دانشجویی است و این جنبش برای حضور در صحنه های سیاسی باید دوباره به حافظه تاریخی خود رجوع کند.
————————————————————–