سیاری از دانشجویان حد نهایی تمام سختی درس و کلاس‌ها را در ارائه پایان‌نامه خود می‌دانند و سرانجام پروژه علمی‌شان بعد ماه‌ها تلاش، برایشان بسیار حائز اهمیت است.
به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران کنکوری ارشد دکترا به نقل از جوان؛ هنوز کاربرد و پشت پرده نوشتن پایان‌نامه بر هیچکس مشخص نیست که آیا صرفا برای دریافت نمره قبولی و در نهایت مدرک مطرح می شود یا اهداف دیگری چون اضافه شدن بار علمی به دانشجو و دیگران در نظر است، بی شک در جامعه علمی امروز مورد اول بیشتر رایج شده و برخی دانشجویان تنها برای دریافت یک مدرک، صرفا پروژه‌ای را تحویل می دهند.

البته از حق هم نباید گذشت که هنوز هم هستند دانشجویانی که با اهداف عالی و دیدی باز به آینده قدم در راه تحقیقات می گذارند و بعد از ماه‌ها تلاش پایان‌نامه ارائه کرده تا علاوه بر گرفتن امتیازات تحقیقاتی در ایران و دنیا، به جامعه علمی آینده نیز کمکی کرده باشند.

به گفته مسئولان افزایش بی رویه دانشجویان در تمام مقاطع به ویژه دکتری باعث شده کاهش کیفیت کارهای تحقیقاتی و اقداماتی مثل پایان‌نامه فروشی و سرقت علمی کم و بیش به چشم خورد و حتی نگاه برخی استادان هم به پایان نامه دانشجویان نگاه سازنده و آینده گرا نباشد.

اما موضوعی که در این بین اهمیت پیدا می کند سرانجام پایان‌نامه‌ها و کارهای تحقیقاتی دانشجویان است که اگر خوب تعریف شود، می تواند انگیزه دانشجویان را برای نوشتن با کیفیت‌تر آنها تقویت کند.

بعد از دفاع چه بر سر پایان‌نامه‌ها می آید / پایان نامه دانشجویی،پایان دانشجویی یا شروعی تازه

لایحه برخورد با تخلفات در انتظار بررسی بهارستانی‌ها
محمد روشن معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره پایان‌نامه نویسی برخی استادان به جای دانشجو اظهار داشت: تخلف پایان ‌نامه نویسی برخی استادان و فروش آن به دانشجویان از جمله کارهایی است که معمولا به ندرت یا اصلا اتفاق نمی افتد و اگر موردی از این تخلف مشاهده می شود از سوی موسسه‌های غیرمجازی است که جمعی از افرادی که اهل پژوهش نیستند آنها را تشکیل داده‌اند و کپی و متناسب سازی می کنند.

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم درباره نحوه برخورد با این موارد گفت: آیین نامه انتظامی رسیدگی به تخلفات انتظامی اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، برای برخورد با این موارد تدوین شده و براساس آن مجازات متناسب در نظر گرفته می شود. نحوه برخورد با متخلفان دانشگاهی اعم از استاد، دانشجو و کارمندان آیین‌نامه خاص خود را دارد که بر اساس این سه آیین‌نامه، برخورد لازم صورت می گیرد.

روشن یادآور شد: قوانین فعلی ما برای برخورد و نظارت با تخلف در پایان‌نامه نویسی، کارآمدی لازم را ندارند و مجبور به تدوین لایحه‌ای تحت عنوان جلوگیری از تقلب در تولید آثار علمی در وزارت علوم شده‌ایم که پس از تصویب در هیات وزیران برای تصویب به عنوان قانون به مجلس شورای اسلامی ارسال شده و در نوبت رسیدگی قرار دارد. این لایحه پس از تصویب مجلس و تائید شورای نگهبان، ۱۵ روز بعد از انتشار در روزنامه رسمی، برای تمام دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی لازم الاجرا است.

ایرانداک از کجا پیدا شد؟/ خدمتی نوین به جامعه علمی
در تاریخ بیستم آبان سال ۱۳۸۶ محمد مهدی زاهدی وزیر علوم وقت اعلام کرد: از آنجا که پایان‌نامه‌های دانشجویی دوره‌های تحصیلات تکمیلی در برگیرنده آخرین دستاوردهای علمی در زمینه‌های خاص مورد مطالعه است لذا فراهم کردن امکان دسترسی به این منابع غنی علمی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان از یک سو و اجتناب از تکرار مطالعات انجام یافته از سوی دیگر بسیار حائز اهمیت است.

وی با اشاره به پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران که چکیده‌ای از پایان‌نامه‌های دانشجویان برای استفاد کاربران در آن قرار دارد، بیان کرد: به جهت کامل کردن این پایگاه اطلاعاتی حائز اهمیت است یک نسخه از پایان‌نامه‌های دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری پس از انجام دفاع و اصلاح نهایی دانشجو به این پژوهشگاه ارسال و به جهت اهمیت موضوع، لازم است صدور گواهی فراغت از تحصیل، به اعلام وصول پایان‌نامه دانش‌آموخته توسط آن پژوهشگاه موکول شود.

وقتی جلوی پایان‌نامه‌های تکراری گرفته می شود
گردآوری، سازمان‌دهی،‌ ذخیره، حفظ،‌ بازیابی، تحلیل و اشاعه مدارک و اطلاعات علم و فناوری کشور از جمله پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکترای تخصصی دانش‌آموختگان داخل و ایرانیان خارج از کشور، ماموریت اصلی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران را تشکیل می‌دهد.

پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران به دلیل وجود پاره‌ای از مشکلات مانند حجم انبوه پایان‌نامه‌ها، رسیدن پایان‌نامه‌ها خارج از وقت اداری و سردرگمی دانشجویان، وب سایتی را طراحی کرده است. در این وب سایت، دانشجویان اطلاعات کتاب‌شناختی پایان نامه خود را وارد کرده و شماره رهگیری دریافت می کنند و در هنگام مراجعه دانشجو به تحصیلات تکمیلی جهت ارائه اصل پایان نامه مسئول مربوطه با وارد کردن شماره رهگیری و مشاهده اطلاعات ثبت شده توسط دانشجو فرم مربوطه را مهر و امضا می کند.

در واقع واحد مربوطه در موسسه آموزش عالی نیز پایان‌نامه‌ها یا رساله‌ها و CDهای جمع‌آوری شده را در انتهای هر ماه به پژوهشگاه ارسال می کنند.

لازم به ذکر است به منظور تسریع در امر دانش‎آموختگی، تایید واحد مربوطه در موسسه آموزش عالی برای این امر کافی است و نظارت موسسات و دانشجویان بر ارائه صحیح و کامل پایان نامه‌ها به منظور پرهیز از دوباره‌کاری موجب امتنان خاطر این پژوهشگاه می شود.

پایان‌نامه‌ها یکی پس از دیگری ثبت می شوند/ علوم انسانی‌ها رکورد شکستند
مطابق اعلام پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، ۶۶ هزار و ۶۲۶ پایان‌نامه در سال ۹۴ در پایگاه ثبت اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی کشور در ایرانداک به ثبت رسید که از این میزان بیش از ۴۷ هزار پایان‌نامه توسط دانشگاه‌ها تایید شده که بیش از ۴۳ هزار پایان‌نامه مربوط به مقطع کارشناسی ارشد و مابقی در مقطع دکترا بوده است.

درحقیقت با افزوده شدن بیش از ۶۶ هزار پایان‌نامه در سال ۹۴، تعداد پایان‌نامه‌های ثبت شده در پایگاه ثبت ایرانداک، به بیش از ۲۷۳ هزار و ۹۴۸ عنوان پایان‌نامه رسید.

در این بازه زمانی، بیشترین پایان‌نامه‌‌های ثبت و تایید شده در پایگاه ثبت پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی مربوط به گروه علوم انسانی با ۲۰ هزار و ۳۰۷ رکورد بوده و پس از آن به ترتیب گروه فنی و مهندسی، علوم پایه، کشاورزی، هنر و علوم پزشکی قرار دارند همچنین در سال گذشته، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشگاه تبریز، فردوسی مشهد، تربیت مدرس، علامه طباطبایی و دانشگاه پیام نور استان تهران به ترتیب بیشترین آمار را در بین دانشگاه‌های کشور در تایید پایان‌نامه به خود اختصاص داده‌اند.

پای پایان نامه‌ها به صنعت باز می‌شود
محمد نوری امیری مدیرکل دفتر آموزش و پژوهش وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: حمایت از پایان نامه‌های دانشجویی یکی از طرح‌های ما در وزارت صنعت، معدن و تجارت است که از ابتدای سال ۹۴ به صورت جدی برای ارتباط هر چه بیشتر دانشگاه و صنعت مورد پیگیری قرار گرفته است.

وی افزود: این طرح برای کاربردی کردن پایان نامه های دانشجویی و در راستای بر طرف کردن یک مشکل در کشور که از سوی بنگاههای اقتصادی مطرح شده، اجرایی می شود.

مدیرکل دفتر آموزش و پژوهش وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه دانشگاهها توانایی هزینه کردن بر روی پایان نامه ها را ندارند، اظهار داشت: به واسطه این طرح، ۴۰ درصد توسط بنگاههای اقتصادی، ۴۰ درصد توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت و ۲۰ درصد توسط دانشگاه برای پایان نامه های مقطع ارشد و دکتری هزینه می شود.

هزاران پایان‌نامه زیر چتر حمایتی وزارت صنعت
نوری امیری با اشاره به نحوه حمایت از پایان نامه ها گفت: در ابتدا عنوان پایان نامه که در راستای برطرف کردن نیاز جامعه یا مرتفع سازی مشکل در صنعت خاصی است، توسط بنگاههای اقتصادی (واحدهای تولیدی، صنعتی و معدنی) به دانشگاه اعلام می شود و بر این اساس یک دانشجو پایان نامه خود را آغاز می کند تا در نهایت در بنگاه به کالا و خدمات تبدیل شود.

وی با بیان اینکه اگر پایان نامه ای نیاز بنگاه مربوطه را برطرف نکند، واحد پایان نامه دانشجو پاس نمی شود، افزود: از ابتدای سال ۹۴ به صورت پایلوت حدود چهار هزار و ۵۰۰ پایان نامه در مقطع ارشد و دکتری مورد حمایت قرار داده ایم و امیدواریم که این تعداد در سال‌های آتی بیشتر شود.

بنابراین توجه بیش از پیش مسئولان به کارهای تحقیقاتی دانشجویان نه تنها علم آنها را رشد می دهد بلکه راهی می شود برای ارتقای علمی کشور. در واقع اگر دانشجویان به این موضوع پی ببرند که تحقیقاتشان در جایی ثبت و ضبط شده و می تواند حتی در جایی از دنیا باری را از دوش کسی بردارد با انگیزه تر کار و دیگر از پناه بردن به آغوش پایان‌نامه نویسان خودداری می کنند.

گزارش از محیامعصومی