رساله‌های دکتری ریاضی

دکترا به شرط بیکاری

ترافیک دانشجوها، ازدحامشان در کلاس های دانشگاه، دلنگرانی شان برای پیدا کردن کار حالابه دوره دکتری رسیده؛ سال به سال و مقطع به مقطع بالاآمده و حالاآمارها از تحصیل نزدیک به یکصد هزار دانشجوی دکترای تخصصی (Phd) درکشور خبر می دهند؛
شعارسال: دانشجویانی که ازدیادشان صدای وزیر علوم، تحقیقات و فناوری را هم درآورده است. آن قدر که از افزایش پذیرش دانشجو در مقطع دکتری گله کند و در نشست رئیسان دانشگاه های استان های خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی بگوید: این تعداد زیاد است! آن قدر که پیشنهاد بدهد، با توجه به کثرت رشته های دکترا، همراه با صدور مجوز رشته های مختلف، تعداد پذیرش هم ذکر شود تا جلوی افزایش بی رویه گرفته شود.

گلایه محمد فرهادی اما به همین جا خلاصه نمی شود و در ادامه دامن سایر دانشجویان تحصیلات تکمیلی را هم می گیرد، مخصوصا وقتی که می گوید: بیش از ۴۰۰ هزار دانشجوی فوق لیسانس نیز در مراکز آموزش عالی کشور مشغول به تحصیل هستند که پس از دانش آموختگی نیاز به کار و شغل دارند.

* مشکل؛ اجرا نشدن آمایش آموزش عالی

دغدغه وزیر علوم، دغدغه جدیدی نیست؛ سال هاست کارشناسان آموزش عالی نسبت به افزایش پذیرش دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی هشدار می دهند ؛ دانشجوهایی که عنوان ارشد و دکتری بر مدرک تحصیلی شان نشسته، اما بیرون درهای دانشگاه کار مناسبی در انتظارشان نیست. موضوعی که برای تائیدش کافی است پای صحبت چند کارشناس بنشینیم؛ استادانی که نگران بالارفتن میانگین بیکاران در میان فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد و دکتری هستند و مشکل را در اجرا نشدن آمایش آموزش عالی کشور می دانند.
دکتر محمدعلی برخورداری، رئیس دانشگاه علم و صنعت یکی از این کارشناسان است؛ استاد باسابقه ای که موهایش را در نظام آموزشی کشور و بین جماعت دانشجو سپید کرده است؛ او از رسیدن موج بیکاری به دارندگان مدرک تحصیلات تکمیلی خبر می دهد و تائید می کند: با این که رهبر معظم انقلاب بارها در صبحت هایشان به اجرا شدن طرح آمایش آموزش عالی در کشور اشاره کرده اند و براساس آن باید تمام برنامه ریزی ها در سیستم آموزش عالی، با نیازهای موجود کشور متناسب باشد، اما آنچه در عمل اتفاق افتاده خلاف این موضوع است.

دکتر برخورداری در ادامه می افزاید: متاسفانه در سال های اخیر روالی نادرست بین دانشگاه ها متداول شده و مراکز آموزشی مختلف تنها تلاش شان این بوده که آموزش را در حوزه ارشد و دکتری توسعه بدهند، در حالی که به این نکته توجه نمی کنند جامعه به چه میزان نیرو و در چه رشته هایی نیاز دارد. نتیجه این تصمیم گیری نیز همین بن بستی است که برای دانشجویان به وجود آمده است.

*افزایش فارغ التحصیلان بیکار افسرده

نبود تناسب بین نیازهای بازار کار با تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی مخصوصا در مقطع دکتری، موضوعی است که سیدحمایت میرزاده، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی را هم نگران کرده است. میرزاده در گفت وگو با جام جم تاکید می کند: باید بپذیریم که در سال های اخیر دانشگاه های ما بدون توجه به طرح آمایش علمی، به صورت بی رویه گسترش پیدا کرده اند. به تناسب این گسترش، هم تعداد رشته های دانشگاهی افزایش یافته و هم ظرفیت پذیرش در مقاطع مختلف مخصوصا تحصیلات تکمیلی. اما تا زمانی که این رویه ادامه داشته باشد و بدون توجه به نیاز جامعه و درخواست دستگاه های اجرایی دانشجو بپذیریم، قطعا در بحث تامین اشتغال برای این فارغ التحصیلان مشکل خواهیم داشت؛ معضلی که در شرایط فعلی هم وجود دارد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به معضل همه گیر ایجاد اشتغال در تمام سطوح جامعه می افزاید: متاسفانه بحث اشتغال یکی از معضلات اصلی جامعه ماست، اما وقتی بحرانی تر می شود که می بینیم در مقاطع تحصیلی بالاهم پا به پای دانشجوها پیش می آید و نتیجه این می شود که فارغ التحصیلان زیادی با مدرک دکتری داریم که کاری برایشان وجود ندارد و بعد از فارغ التحصیلی چیزی جز افسردگی عایدشان نمی شود. در حقیقت مشکل اینجاست که بدون توجه به نیاز و آینده مملکت مدرکی به جوانان مان داده ایم که شغلی برایش وجود ندارد و همزمان آنها را نسبت به نظام در زمینه ایجاد اشتغال طلبکار کرده ایم.
*چرخه باطل هدایت دانشجو

در این که افزایش تقاضا برای تحصیلات تکمیلی و افزایش تعداد دانشجوها در این مقطع فی النفسه اتفاق مبارکی است شکی نیست؛ اما مشکل وقتی به وجود می آید که این اتفاق در نظام آموزشی رخ می دهد که بر پایه استانداردهای تعریف شده شکل نگرفته است. پیامد وجود این نگاه های غیرتخصصی در نظام آموزش عالی در سال های گذشته در ارتباط با هدایت تحصیلی، هدایت موج بیکاری از دیپلم به دکتری است. موضوعی که مورد توجه علی آهون منش، رئیس اتحادیه موسسات و دانشگاه های غیرانتفاعی قرار می گیرد و او با اشاره به این موضوع به جام جم می گوید: براساس فرمایشات رهبر معظم انقلاب مبنی بر این که سرمایه گذاری در نظام آموزش عالی کشور باید به گونه ای باشد که هدر نرود، باید ببینیم با تربیت این تعداد دکترای تخصصی در جامعه، اصلابرایشان کاری در نظر گرفته شده یا نه!

آهون منش ادامه می دهد: درکشورما به دلایل مختلف متاسفانه یک تب بسیار تند به وجود آمده که براساس آن همه می خواهند مدرک دکتری داشته باشند.

یک دلیل این است که کاری برایشان در مقاطع پایین تر وجود ندارد در نتیجه بعد از فارغ التحصیلی ناخواسته هدایت می شوند به سمت ادامه تحصیل؛ دلیل دیگر هم این است که حقوق افراد براساس مدرک پرداخت می شود نه براساس توان و کارایی. در نتیجه دانشگاه های ما در یک چرخه باطل، دانشجویان را به سمت مدارج بالاتر هدایت می کنند آن هم درحالی که پایان خوشی در انتظارشان نیست.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه جام جم صفحه ۱۷، تاریخ انتشار: یکشنبه ۱۷ مرداد ۱۳۹۵ ، شماره: – .