پل کنکوری کنکوری تدریس معلم خصوصی در منزل از ابتدایی تا دبیرستان ریاضی فیزیک زیست در تهران
رئیس مرکز جذب هیات علمی وزارت علوم از جزئیات جدید فرآیند جذب می گوید
محمدرضا رضوان‌طلب، رئیس مرکز جذب هیات‌علمی وزارت علوم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از نحوه پذیرش اعضای هیات‌علمی در دانشگاه‌ها سخن می‌گوید. به گفته او، در ۹۵ درصد مراحل جذب اعضای هیات‌علمی در سامانه جذب دانشگاه انجام می‌شود و وزارت علوم برای هیچ دانشگاهی هیچ استادی را انتخاب نمی‌کند. به گفته رضوان‌طلب، مرکز جذب وزارت علوم تلاش دارد در جذب اعضای هیات‌علمی، سلیقه را حذف کرده و موازین را مستقر و جایگزین کند. بر همین اساس به دانشگاه‌ها اعلام شده که انتخاب عضو هیات‌علمی با دانشگاه است، اما این انتخاب باید طبق موازین صورت گیرد.
سالانه چند هزار عضو هیات‌علمی جدید در کشور جذب می‌شود؟
در هر فراخوان حدود هزار و ۲۰۰ تا هزار و ۳۰۰ نفر جذب می‌شوند و در مجموع در سال بین دوهزار تا دوهزار ۵۰۰ نفر به اعضای هیات‌علمی در کل کشور اضافه می‌شوند. در حال حاضر حدود ۸۰ هزار عضو هیات‌علمی در تمام دانشگاه‌های کشور در حال فعالیت هستند؛ در چهار سال گذشته نیز حدود ۱۰ هزار نفر عضو هیات‌علمی جذب شدند.
یکی از ملزومات برای کیفی‌شدن دانشگاه‌ها استادان و اعضای هیات‌علمی هستند؛ در گذشته یکی از ملاک‌های ارتقا و جذب استادان، میزان مقالات و نشریات بین‌المللی بود. در حال حاضر مرکز جذب وزارت علوم برای اینکه دانشگاه‌ها بیشتر به سمت کیفی‌شدن حرکت کنند، چه سیاست‌هایی را مدنظر قرار داده است؟
مساله ارتقای علمی استادان به هیات ممیزه وزارت علوم ارتباط دارد، اما تبدیل وضعیت اعضای هیات‌علمی مربوط به مرکز جذب است؛ به این صورت که ما باید به‌صورت پیمانی صلاحیت علمی و عمومی اعضای هیات‌علمی را در همان بدو ورود بررسی کرده و بعد از آن برای تبدیل وضعیت به رسمی-آزمایشی و سپس به رسمی- قطعی اقدام کنیم. ولی امتیازاتی که اعضای هیات‌علمی برای تبدیل وضعیت کسب می‌کنند همان امتیازاتی است که هیات‌های ممیزه به آنها می‌دهند. ما تعدیلی را درخصوص دستورالعمل جذب انجام داده‌ایم تا سکونت و آرامش فکری از اعضای هیات‌علمی سلب نشود و زندگی و آینده خود را به دلیل اینکه یک مقاله آنها در جایی ثبت یا تایید نشده است در مخاطره نبینند. این افراد برای رسیدن به رتبه علمی مدنظر، باید آن مقاله را داشته باشند اما ما سختگیری را که مربوط به میل به دانشیاری و استادی است در مساله تبدیل وضعیت لحاظ نمی‌کنیم. البته تا حدود یک‌ماه پیش این دو موضوع با هم مرتبط بودند اما الان در آیین‌نامه جدید که هیات عالی جذب و شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را تایید و به ما ابلاغ کرده‌اند، ما این دو موضوع را از یکدیگر تفکیک کرده‌ایم.
با این اوصاف مساله کیفیت درخصوص اعضای هیات‌علمی مربوط به هیات‌های ممیزه است.
کیفیت استادان در طول خدمت آنها بیشتر مربوط به هیات‌های ممیزه و سازوکارهایی است که آنها در نظر دارند. ما قبلا تعداد زیادی عضو هیات‌علمی با مدرک فوق‌لیسانس می‌پذیرفتیم اما الان جذب با فوق‌لیسانس به‌ندرت اتفاق می‌افتد. به‌طور طبیعی وقتی حداقل ۲۰ نفر در فراخوان ما برای یک کرسی عضویت هیات‌علمی رقابت می‌کنند، در دانشگاه‌ها، دانشکده و کارگروه‌های مربوط اعتبار علمی شده و بعد سنجشی که صورت می‌گیرد رتبه‌های آنها را تعیین می‌کند؛ با این اوصاف طبیعتا ما فردی که بالاترین امتیاز را کسب کرده جذب می‌کنیم و معقول نیست فرد دیگری جذب شود. پس کیفیت در بدو ورود تامین می‌شود. در برخی مواقع نیز دو نفر معرفی می‌شوند تا اگر نفر اول با مشکل مواجه شد نفر دوم جذب شود. همچنین برای اینکه اعضای هیات‌علمی رکود علمی نخورند باید کار آموزشی آنها سنجیده شود و کار پژوهشی داشته باشند که این موارد لحاظ می‌شود.
درمورد موضوع استقلال دانشگاه‌ها یکی از الزامات آن اختیار دانشگاه‌ها درخصوص جذب هیات‌علمی توانمند است. آیا دانشگاه‌های ما در سال‌های اخیر در این خصوص حرکتی به سمت مستقل شدن داشته‌اند یا خیر؟
اخیرا ایده استقلال در دانشگاه‌ها زیاد مطرح و معمولا هم مساله جذب استادان نشانه‌گیری می‌شود؛ ۹۵ درصد کار در سامانه جذب دانشگاه انجام می‌شود و وزارت علوم برای هیچ دانشگاهی هیچ استادی را انتخاب نمی‌کند. به‌عبارتی ما اعلام نمی‌کنیم دانشگاه کجا نیاز به عضو هیات‌علمی دارد بلکه خود دانشگاه‌ها در ابتدا روی سامانه جذب بارگزاری نیازها را انجام می‌دهند، به این معنی که در کدام رشته‌ها، چه تعداد افراد نیاز است. پس از بارگذاری نیازها، ما توان جذب را در مرکز وزارت ارزیابی وزارتخانه بر حسب نقشه جامع علمی کشور و مقدورات مالی وزارتخانه سنجیده و سپس اعلام می‌کنیم به‌طور مثال فلان دانشگاه براساس اعلام نیازهایی که کرده است، می‌تواند در سال ۹۶ و در فراخوان شهریور چه مقدار عضو هیات‌علمی جذب کند. سپس متقاضیان در سایت ما ثبت‌نام می‌کنند و اطلاعات، همان ابتدا به دانشگاه‌ها منتقل شده و دانشگاه‌ها افراد را بررسی کرده و جذب می‌کنند. به‌طور معمول انتخاب فرد در دانشگاه انجام می‌شود اما در مرکز جذب تایید نهایی می‌شود. در تایید نهایی ما صلاحیت فرد را به هیچ عنوان بررسی نمی‌کنیم بلکه فقط صحت کار دانشگاه را که بر حسب چه موازین و ابلاغیه‌هایی این فرآیند را طی کرده‌اند، بررسی می‌کنیم. تعداد افرادی که بعد از تایید دانشگاه‌ها در وزارت علوم در اولویت قرار نمی‌گیرند نیم‌درصد در طول چهار سال گذشته بوده است. این ریزش و حذف شدن افرادی که نباید در اولویت قرار بگیرند توسط خود دانشگاه انجام می‌گیرد. فکر نمی‌کنم هیچ‌کدام از معاونت‌های وزارتخانه به‌اندازه ما به دانشگاه‌ها استقلال داده باشند.
یعنی معاونت دانشجویی یا معاونت آموزشی به دانشگاه‌ها استقلال نمی‌دهند؟
معاون آموزشی رشته‌ها را تعیین کرده و اعلام می‌کند کدام دانشگاه چه رشته‌ها و چه گرایش‌های داشته باشد. به‌طور مثال معاونت آموزشی می‌گوید یک دانشگاه در مقطع ارشد و دکتری چه میزان دانشجو داشته باشد و هیچ‌کس نمی‌گوید معاونت آموزشی استقلال را از دانشگاه‌ها گرفته است! معاونت دانشجویی نیز سیاست‌ها را تعیین می‌کند و حتی نقل و انتقال دانشجویان در این معاونت انجام می‌شود و هیچ‌کس نمی‌گوید معاونت دانشجویی استقلال را از دانشگاه‌ها گرفته است؛ اما ما در مرکز جذب تمام روند کار را به دانشگاه‌ها سپرده‌ایم با این حال برخی افراد می‌گویند انتخاب استاد باید در دست دانشگاه باشد. در پاسخ باید گفت الان هم روال کار به همین صورت است، اما ما تنها کاری که انجام می‌دهیم بررسی موازینی است که دانشگاه براساس آن عضو هیات‌علمی را جذب کرده است. آیا نباید به فردی که در اولویت جذب قرار نگرفته پاسخگو بود که چرا او در اولویت قرار نگرفته است؟ یا کسی نباید در این مسیر نظارت کرده و ببیند آیا اولویت‌هایی که داده شده به‌حق یا ناحق بوده است؟ این نیازمند یک سیستم است و ما تلاش داریم سلیقه را حذف کرده و موازین را مستقر و جایگزین کنیم. تنها کار و دخالت ما در دانشگاه‌ها نیز همین موضوع است. ما به دانشگاه‌ها اعلام کرده‌ایم که انتخاب عضو هیات‌علمی با شماست اما این انتخاب طبق موازین صورت گیرد و کسی را بی‌جهت رد یا تایید نکنید.
در هر فراخوان تقریبا چند نفر ثبت‌نام می‌کنند؟
در فراخوان شهریور، ۱۲ هزار و ۵۳۲ نفر ثبت‌نام کردند.
چندی‌پیش خبری از سوی مشاور زنان وزیر علوم درباره وجود مانع برای جذب زنان در دانشگاه‌ها منتشر شد؛ آیا این خبر صحت دارد؟ وزارت علوم برای جذب زنان به‌عنوان عضو هیات‌علمی چه اقداماتی انجام داده است؟
ما کاری به جنسیت افراد نداریم و جنسیت مطرح نیست؛ حتی در دانشگاه‌های تک‌جنسیتی مثل دانشگاه الزهرا و کوثر نیز ملاک‌مان جنسیت افراد نیست و تنها بر حسب نیازی که دانشگاه دارد، افراد جذب خواهند شد. در دانشگاه‌های مختلط نیز جنسیت افراد به‌عنوان عضو هیات‌علمی مطرح نیست بلکه دانشگاه‌ها براساس مشخصات علمی مدنظر خود افراد را جذب می‌کند. به‌عبارتی افراد ثبت‌نام کرده و اعتبار علمی می‌شوند و جدول امتیازات آنها کامل شده و بالاترین فرد جدول، انتخاب می‌شود. اما سعی می‌کنیم در پرونده‌هایی که به ما ارجاع می‌شود به پرونده خانم‌ها با دید واسع‌تری نگاه کنیم تا تعداد بیشتری از آنها جذب شوند.