پل کنکوری کنکوری تدریس معلم خصوصی در منزل از ابتدایی تا دبیرستان ریاضی فیزیک زیست در تهران
یکی از اساتید کنکوری مدعی است تلویزیون برای هرنیم ساعت آنتن، ده‌ها میلیون دریافت می کند
دکور شیک، بهترین ساعت پخش و لفاظی بی‌نقص اینها مواردی می‌تواند باشد که مخاطب «میلیونی» برای یک برنامه در رسانه ملی مهیا کند، به‌خصوص برنامه‌ای که درباره مهم‌ترین «دغدغه» خانواده‌ها طی این چند سال اخیر یعنی «کنکور» باشد. طی ماه‌های اخیر مساله مافیای کنکور و اعلام آمار گردش مالی «میلیاردی» آنها توسط برخی از مسئولان آموزش عالی حاشیه‌های زیادی را ایجاد کرده است؛ موضوعی که با «گارد» و «حمله» سنگینی توسط برخی از مخالفان حذف کنکور همراه شده است.
گردش مالی موسسات کنکور و فروش کتاب های کنکوری دو عاملی هستند که کارشناسان آموزشی آن را جزء مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری این مافیا عنوان می‌کنند؛ اما در این بین با یک جست‌وجوی ساده در ساعات «پرمخاطب» رسانه ملی، «ردپای» این موضوع در لابه‌لای برنامه‌های تلویزیون نیز دیده می‌شود؛ برنامه‌هایی که با طراحی یک دکور جذاب و استفاده از افرادی به‌عنوان «استاد کنکور»، پس از طی چند دقیقه آموزش و حل یک سوال کنکور با روش‌های تست‌زنی به‌راحتی مخاطب را با خود همراه می‌کند و در انتها می‌گوید: «برای دریافت پک کامل ما به فلان شماره پیامک دهید» و جالب‌تر آنجاست که مجری برنامه نیز پس از پایان درس «استاد» بسته‌ای را روی میز قرار می‌دهد و آن را تضمین‌کننده عبور از غول کنکور اعلام می‌کند. همین موضوع بهانه خوبی شد که به‌سراغ چند دانش‌آموز سال چهارم دبیرستان برویم و از آنها درباره نحوه آشنایی با این موسسات به گفت‌وگو بنشینیم، نکته قابل تامل این گفت‌وگو آنجا بود که اغلب این دانش‌آموزان برنامه‌های تلویزیون را حلقه وصل خود برای خریداری محصولات کنکوری و موسسات اعلام کردند.
با اعتماد به رسانه ملی، در موسسه کنکور ثبت‌نام کردم
مهسا با استناد بر اینکه چندین سال است در پیام‌های بازرگانی نام موسسه‌ای را که در آن ثبت‌نام کرده است می‌بیند، گفت: «در رسانه ملی حتما بهترین‌ها معرفی می‌شوند و من هم با اعتماد از چندین سال سابقه و دیدن نام آن موسسه در تلویزیون به سمتش رفتم و در آنجا ثبت‌نام کردم.»
اما یلدا که با نظر مهسا موافق نبود، گفت به پیام‌های بازرگانی اعتمادی ندارد و آنها را صرفا برای درآمد می‌بیند. یلدا با خنده ادامه داد: «در پیام‌های بازرگانی تبلیغ پفک می‌کنند از طرفی هم برنامه پزشکی و سلامت می‌سازند و مصرف پفک را منع می‌کنند و از مضرات پفک می‌گویند.»
از نحوه آشنایی یلدا با موسسه کنکوری که می‌رود، پرسیدیم. او گفت: «در برنامه مخصوص کنکوری‌ها که هر روز از تلویزیون پخش می‌شود اساتیدی حضور دارند که طرفداران زیادی دارند. ما هم با تبلیغی که آن استاد از شبکه کرد، او را دنبال کردیم و به یک آموزشکده رسیدیم و آنجا ثبت‌نام کردیم.»
فاطمه یکی دیگر از دانش‌آموزانی است که اطلاعات جالب‌تری به ما می‌دهد؛ او می‌گوید: «با تبلیغاتی که از یک محصول آموزشی در یکی از این برنامه‌ها شد، بسته‌ای را حدود پنج میلیون تومان تهیه کردم؛ اما پس از مطالعه و دیدن دی‌وی‌دی‌ای که داخل آن بود تاثیر زیادی روی عملکردم نگذاشت.»
او ادامه داد: «افرادی که در تلویزیون روش‌های تست‌زنی را می‌گویند خیلی حرفه‌ای یک تست را حل می‌کنند اما آنچه در دی‌وی‌دی به فروش می‌رسد چیز دیگری است و کاربردی نیست.»
به ازای هر ۳۰ دقیقه چیزی حدود،۰۰۰،۰۰۰،۵۲ تومان!
اما آمار گردش مالی برنامه‌های کنکوری یکی از مسائلی بود که به سراغ آن رفتیم؛ یکی از اساتید معروف کنکوری که آنتن تلویزیونی نیز در دست دارد، آمار قابل تاملی از هزینه تبلیغاتی برنامه خود می‌دهد. او که نخواست نامش منتشر شود، گفت: «در رقابت با دیگر موسسات نیاز به تبلیغات داریم و ما در ازای حضور در برنامه‌های تلویزیونی هزینه پرداخت می‌کنیم که میزان هزینه در هر شبکه متفاوت است.» این استاد مشهور ادامه داد که به ازای هر نیم‌ساعت چیزی حدود «بیست‌وپنج میلیون تومان» به شبکه پرداخت می‌کند.
با یک دودوتا چهارتای ساده می‌توان فهمید در یک برنامه ویژه دانش‌آموزان سال آخری که به جنگ غول کنکور می‌روند، رسانه ملی چه میزان پول دریافت می‌کند. این برنامه که هر روز هفته پخش می‌شود و هر برنامه بیست‌وپنج میلیون تومان پرداخت می‌کند به‌عبارتی در یک ماه «هفتصد و پنجاه میلیون تومان» رسانه ملی آنتن خود را به‌راحتی در اختیار این مافیا قرار می‌دهد. این در حالی است که تقریبا اکثر شبکه‌های پرمخاطب سیما برنامه‌های مشابهی دارند. «اوج یادگیری»، «گزینه چهار» و «فرمول یک» ازجمله برنامه‌هایی هستند که در ساعات پرمخاطب سیما روی آنتن می‌روند. شبکه آموزش که رسالت آموزشی دارد و نه آموزش تست‌زنی، جلوتر از سایر شبکه‌هاست به‌طوری که ساعت‌ها از آنتن این شبکه، آموزش تست‌زنی است. «کارنامه بیست» و «فرصت برابر» و «مسیر برتر» ازجمله این برنامه‌هاست.
یکی از این برنامه‌ها در معرفی خود می‌نویسد: «این برنامه به‌منظور آماده‌سازی دانش‌آموزان برای کنکور سراسری با حضور کارشناسان مجرب تحصیلی از شبکه آموزش سیما پخش می‌شود.» یا یکی دیگر از برنامه‌ها صراحتا می‌گوید که این مجله تلویزیونی با رویکرد آمادگی جهت حضور در آزمون، مبتنی‌بر آموزش ترفندهای تست‌زنی و طرح مباحث مشاوره‌ای است. گشتی دراین‌باره نکات جالب دیگری نیز دارد؛ مثلا اساتید یکی از موسسات کنکوری با نام همین موسسه، در شبکه آموزش، شبکه پنج سیما، شبکه سه سیما و شبکه یک سیما تولید برنامه دارد.
به هر حال به نظر می‌رسد مساله کنکور و مافیای شکل‌گرفته نیاز به یک «تصمیم بزرگ» دارد، تصمیمی که قطعا خیلی از افرادی که تا به‌امروز سودهای هنگفتی را نصیب خود می‌کردند، به این سادگی‌ها زیر بار حذف کنکور نخواهند رفت.
البته اصل پخش برنامه‌های کنکوری از سوی رسانه ملی اگر با هدف «آموزش و عدالت رسانه‌ای» باشد امری مورد قبول می‌تواند باشد؛ اما اگر این فرصت تنها تبدیل به ترویج تکنیک‌های «تست‌زنی» و کسب درآمد و سود باشد، قابل تامل است.