چالش جدید دانشجویان دکترا

محمد مهدی نژاد استاد دانشگاه و معاون اسبق وزارت علوم : در خصوص لزوم توجه به دانشجویان دکتری گفت: دانشجویان دکتری اغلب شرایط متفاوتی با دیگر دانشجویان دارند؛ هم هزینه پروژهای دانشجویی آن‎ها بیشتر است و هم اینکه غالبا زندگی تشکیل داده‌اند و نمی‌توانند بدون توجه بهکسب درآمد تنها تحصیل داشته باشند؛ به همین منظور در دولت‌های قبل موضوع حمایت از دانشجویان دکتری مطرح شد که طرح پژوهانه به همین منظور مطرح و اجرایی شد.

مهدی نژاد در خصوص چگونگی شکل‌گیری طرح پژوهانه گفت: قبل از اینکه طرح پژوهانه شکل گیرد، مذاکراتی در شورای عالی انقلاب فرهنگی  با  موضوع چگونگی تحصیل و انجام پروژه های دانشجویان تحصیلات تکمیلی  بدون اینکه دغدغه‌ تأمین معاش را داشته باشند، پیش‌بینی شده بود که به میزان حقوق یک مربی دانشگاه که در آن زمان حدود ۵۰۰ هزار تومان می‌شد به دانشجویان کمک بلاعوض در هر ماه داده شود.

مهدی‌نژاد با اشاره به اینکه پیش از اجرای طرح پژوهانه انتقاداتی به آن وارد شده بود، اظهار کرد: این انتقاد مطرح شده بود که ممکن است این پرداختی‌ها به عنوان حق درآید و دانشجو علی‌رغم عدم پیشرفت مناسب پروژه‌، انتظار دریافت کمک‌ پژوهانه را داشته باشد یا ممکن بوددانشگاه‌ آزاد و دانشگاه‌های غیر انتفاعی هم  با مشکل کمبود منابع مالی برای اجرای طرح پژوهانه مواجه شوند.

طرح پژوهانه برای حل نیازهای کشور بود

معاون پژوهشی اسبق وزارت علوم  با بیان اینکه مبلغ پژوهانه بعد از بررسی موضوع پروژه‌ها به دانشجو داده می‌شد، گفت: تصمیمی گرفته شد تا طرح پژوهشی حتما مبتنی بر نیاز کشور باشد یا وزارت علوم و وزارت بهداشت موضوعاتی را برای توسعه دانش کشور تعیین کنند و مطرح شدن طرح پژوهانه در معاونت علمی ریاست جمهوری هم به دلیل نیازسنجی این معاونت برای طرح های پژوهشی بود.

طرح پژوهانه فقط ۲ سال اجرا شد

این استاد دانشگاه با بیان اینکه تنها حدود ۲ سال طرح پژوهانه اجرایی شد، گفت: این طرح حدود سال ۹۰ آغاز شد اما در دولت یازدهم ادامه پیدا نکرد؛ اصلی‌ترین علت اجرا نشدن طرح پژوهانه در دولت یازدهم این بود که وزارت علوم فلسفه اجرای طرح پژوهانه را دنبال نکرد؛ فلسفه طرح پژوهانه هم مبنی بر این بود که موضوعات پروژه‌ها هدفمند و برای تأمین نیازهای کشور باشد؛ در فلسفه اجرای این طرح دیده شده بود که در ابتدا به شکل متمرکز از طریق وزارت‌ علوم به دانشجویان پول داده می‌شد و وقتی در ترم‌های بعد دانشگاه روند پیشرفت پروژه‌های دانشجویی را می‌دید به ادامه طرح پژوهانه مشتاق می‌شد، ضمن اینکه  ارتباط دانشگاه و صنعت هم با اجرای طرح پژوهانه  تقویت می‌شد .

وی در خصوص مشکلات ادامه یافتن طرح پژوهانه اظهار کرد: بعد از مدتی مبلغ طرح پژوهانه خیلی نیاز دانشجوی دکترا را برطرف نمی‌کرد، تورم سطح نیازمندی‌ها را افزایش داده بود؛ ضمناً دولت هم اعتبارات جاری‌اش بیشتر شده  و نتوانسته بود همان بودجه اولیه طرح پژوهانه را هم تأمین کند، بنابراین کل طرح هجو شده بود و دیگر ادامه طرح مورد تصمیم مسئولان وزارت علوم قرار نگرفت.

مهدی‌نژاد در خصوص نحوه کمک به دانشجویان دکتری پس از لغو طرح پژوهانه گفت: متاسفانه طرح پژوهانه تقلیل شد به کمک به دانشجویان در قالب وام که صرفا زندگی‌شان با مشکل حادی‌ مواجه نشود. طبیعتا این مبلغ نه رضایت دانشجو را جلب می‌کند و نه دانشگاه از آن منتفع می‌شود، این  پول بیشتر صرف امور جاری دانشجو و نه صرف پروژه‌های مورد نیاز کشور می‌شود.

معاون اسبق پژوهشی وزارت علوم یادآور شد: اگر می‌خواستند حمایت از دانشجویان را به خوبی ادامه دهند، باید مسیر تبدیل علم به صنعت را جلو می‌بردند، امروز صندوق رفاه وام دانشجویی می‌دهد اما به هرحال باید مبلغ وام را دانشجو برگرداند؛ برای گرفتن وام، دانشجو باید با بانک طرف حساب شود که  مشکلات خاص خود را دارد؛ یعنی دانشجو در کنار فعالیت‌های پژوهشی باید به فکر تهیه وام از بانک‌ها هم باشد، ضمن اینکه مبلغ وام هم عموما به اندازه نیازهای دانشجو نیست و بیشتر کمک هزینه‌ای است که باید برگرداننده شود.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر این نکته را هم باید در نظر بگیریم که یک صندوق قرض الحسنه با اعطای چنین وامی که معمولا سود چندانی ندارد خود را در این شرایط تورمی نابود می‌کند.