طرح نو وزارت صنعت برای اشتغال فراگیر فارغ التحصیلان

طرح نو وزارت صنعت برای اشتغال فراگیر فارغ التحصیلان

به گزارش خبرنگار گروه علمی ایرنا، موضوع بیکاری امروز ابرچالشی فراروی نظام اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور است و پیش بینی می شود در دوره اجرای برنامه ششم توسعه (۱۴۰۰-۱۳۹۶) متوسط افزایش سالانه عرضه نیروی کار جدید در کشور حدود یک میلیون نفر باشد که حدود ۷۰۰ هزار نفر از این تعداد (بیش از ۶۴ درصد) دارای تحصیلات دانشگاهی خواهند بود.
در حالی که گفته می شود ایجاد اشتغال برای سطوح بالای دانش آموختگی پرهزینه و دشوار است، آمارها بیانگر آن است که در سال جاری حدود ۹۰ هزار نفر دانشجوی دوره دکتری، ۸۰۰ هزار دانشجوی دوره کارشناسی ارشد و۴ میلیون دانشجوی دوره های کارشناسی و کاردانی در دانشگاه های کشور به تحصیل اشتغال دارند.
در فراخوان جذب هیات علمی سال ۱۳۹۵، در حالی که ظرفیت جذب تنها ۴ هزار نفر بود، تعداد متقاضیان به ۳۰ هزار نفر رسید که بیانگر تراکم شدید و پر فشار در عرضه کار است، چالش و تهدیدی جدی که حالا معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت با تهیه یک طرح تحت عنوان ‘تاپ’ قصد دارد آن را تبدیل به فرصت کند.
دکتربرات قبادیان روز دوشنبه در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار گروه علمی ایرنا، با تاکید بر اینکه در حال حاضر سرعت تغییر در فناوری های تولید در برخی صنایع از خط سالانه نیز پایین تر آمده و حجم عظیمی از دانش فنی به صورت ماهانه دچار دگرگونی می شود، اظهار کرد: بنگاه های صنعتی در این خصوص درگیر ریسک ها و خطر پذیری های گوناگونی از جمله تحولات پرشتاب نوآورانه در فناوری ها هستند.
وی یادآورشد: به طور حتم امروز وجود نیروی انسانی دانش آموخته توانمند برای به روز کردن فناوری در بخش های مختلف از جمله صنعت بسیار اثرگذار و راهگشا است.
معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت با بیان این که بنگاه های صنعتی باید نگاه نوآورانه و آینده نگرانه به تحولات بازار علم و فناوری را در سازمان خود درونی و نهادینه کنند و این امر نیازمند نیروی انسانی دانش آموختۀ توانمند است، خاطرنشان کرد: بنگاه های غفلت زده از این امر به طور حتم دچار سرنوشت شرکت های نوکیا، یا آلکاتل، در بازار فناوری ارتباطات ایران خوهند شد.
دکتر قبادیان افزود: این دو برند جهانی، به سرعت موقعیت و فرصت های خود را در بازار ۸۰میلیونی ایران و در بخش عمده ای از بازارهای جهانی به رقیبان نوآور چون سامسونگ واگذار کردند.
به اعتقاد وی، بشریت در حال حاضر درگیر وضعیتی از گفتمان «کیش دانش» است که در آن انقلاب ها و دگرگونی های پیاپی فنآوری، پیشه ها، کسب و کارها و تخصص های موجود را از میان بر می دارد. در این میان فرد دارای دانش و مهارت های حرفه ای و بنگاه نوآور و خلاق می تواند در بازار کسب و کار کنشگری کند.

**معضلات مهم اقتصاد ایران در حوزه بازار کار
اما دکتر قبادیان در ادامه وجود رکود اقتصادی، ساختاری شدن نرخ بیکاری کل دو رقمی، بالا بودن نرخ بیکاری جوانان(دو برابر نرخ بیکاری کل)، افزایش سریع نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، سطح پایین سرمایه گذاری، فضای نامساعد بازار کسب و کار، محدود بودن نیاز بازار کار به افراد دارای تحصیلات عالی در ساختار سنتی فعلی و بالا بودن هزینه ایجاد فرصت های شغلی برای دانش آموختگان دانشگاه ها را از جمله معضلات اقتصاد ایران در حوزه بازار کار برشمرد.
وی با بیان این که باوجود اشتغالزایی قابل توجه پدید آمده، بر تعداد بیکاران افزوده شده است و سال به سال هم این روند افزایشی ادامه دارد، افزود: جوانانی که در سال‌های گذشته به دلیل نبود شغل به تحصیل و از جمله به تحصیلات تکمیلی پناه برده بودند، اکنون پس از اتمام تحصیلات وارد بازار کار شده‌اند.
معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد: لذا ضرورت طراحی و اجرای پروژه های گوناگون برای غلبه بر ابرچالش اقتصادی و اجتماعی کشور، از میان گزارش های میدانی و از خلال انبوه قوانین و مقررات موجود در این خصوص به خوبی پیداست.
دکتر قبادیان افزود: بنابر این با توجه به نام گذاری این سال به عنوان سال اقتصاد مقاومتی، اشتغال و تولید، ضرورت مضاعفی است که از آغاز سال در چارچوب مواد قانونیِ پر تعداد اسناد بالادستی و نظام های اجرایی، برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدتی برای مهار بیکاری و غلبه بر آن طراحی و در دست اجر اقرار گیرد.
وی گفت: سیاست های اقتصاد مقاومتی، سیاست های کلی اشتغال، سیاست های ابلاغی بخش صنعت کشور و همچنین مواد متعددی از برنامه ششم توسعه کشور به دولت در این خصوص مأموریت داده است و علاوه بر آن در جدیدترین اقدامات « بسته حمایت از توسعه اشتغال پایدار» و دیگر تکالیف مصوب ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، موضوع بسته های پنج گانه رونق تولید و اشتغال، از جمله مصوبات جلسات این ستاد در این خصوص در سالجاری بوده است که از سوی معاون محترم اول ریاست جمهوری ابلاغ شد.

**به کارگیری تحصیلکرده ها ضریب اشتغال را فزاینده افزایش خواهد داد
اما معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان این که تمرکز بر روی نیروی انسانی دانش آموختۀ برخوردار از مهارت و توانمندی، موجب انتقال ظرفیت های جدیدی برای توسعۀ فنآوری های نوآورانه به بنگاه های اقتصادی کشور می شود، افزود: نیروی انسانی دانش آموخته و توانمند شده، از توان بالای کارآفرینی و ضریب تولید شغل آفرینی بالا برخوردارند.
دکتر قبادیان با بیان اینکه به کارگیری نیروهای تحصیکرده و دانش آموخته مزیت های مضاعف جدیدی را به نظام تولید صنعتی کشور منتقل می کند، گفت: در واقع به کارگیری نیروی کار دانش آموخته، ماهر و کارآفرین دارای ضریب فزاینده اشتغال، یا اشتغال زایشی است.
وی افزود: این بدان معنی است که به ازای یک فرصت شغلی برای نیروی کار دانش آموخته ماهر و خلاق، بیش از یک فرصت شغلی در صنعت خلق می شود.

**تاپ، طرح توانمندسازی و توسعه اشتغال پایدار
اما دولت دوازدهم برای رفع معضل بیکاری و ایجاد اشتغال فراگیر در کشور این بار به دنبال طرحی نو، تحت عنوان توانمندسازی و توسعۀ اشتغال پایدار ‘تاپ’، از وزارت صنعت، معدن و تجارت خیز برداشته است.
این طرح جدا از طرح ‘تکاپو’ است که دولت به منظور کمک به توسعه اشتغال پایدار، رونق اقتصادی در جامعه هدف ( روستاییان، خانواده، معلولین، زنان سرپرست خانوار و زندانیان)، ارتقای درآمد و معیشت واحدها در کوتاه ترین مدت به حداکثر سود(معیشت مردم) تدوین کرده است که در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دنبال می شود.
معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت در خصوص این طرح به خبرنگار ایرنا گفت: این طرح در واقع راهبرد اساسی در طرح توانمندسازی و توسعۀ اشتغال پایدار در بنگاه های صنعتی، معدنی و تجاری کشور، توسعه دانش بنیان بنگاه ها و ظرفیت سازی اشتغال از طریق خلق ارزش افزودۀ جدید و بنابر این تأمین اشتغال پایدار است.
قبادیان با بیان این که طرح تاپ در گام نخست و در کوتاه مدت، ایجاد یا فعال سازی و توسعۀ واحدهای تحقیق و توسعه در بنگاه های متقاضی تأکید دارد، افزود: بنا به آمار موجود، در شرایط کنونی کمتر از یک درصد از بنگاه های صنعتی دارای واحد تحقیق و توسعه هستند.
وی با تاکید بر این که تاپ در گام دوم و در میان مدت، دانش بنیان سازی محصولات و عملکرد بنگاه ها در اهداف برنامه قرار می گیرد، گفت: در گام سوم و بلندمدت، دانش بنیان کردن ساختار، تشکیلات، عملکرد و محصول بنگاه های اقتصادی به عنوان هدف نهایی این طرح مورد توجه است.
این مقام مسئول در وزارت صنعت ادامه داد: چنین فرایندی منوط به ورود نیروی انسانی دانش آموختۀ توانمند، به نظام برنامه ریزی و اجرایی بنگاه ها و تحقق اشتغال فزاینده و زایشی، به عنوان راهبردی که ذیل توسعۀ دانش بنیان و خلق ارزش افزودۀ دانشی هدف گذاری شده اتفاق می افتد.
به گفته قبادیان، با توجه به اصل توان بالای ریسک پذیری بنگاه های دانش بنیان، اشتغال حاصل از این فرایند برنامه ریزی، پایدار و با دوام خواهد بود.
وی اظهارکرد: دستگاه مجری طرح تاپ بر اساس این طرح، وزارت صنعت، معدن و تجارت است که مسئولیت نظارت عالیه بر اجرای این طرح و دستورالعمل های مربوطه را بر عهده خواهد داشت.
وی با بیان این که طرح تاپ وزارت صنعت در دو سطح تقاضای نیروی کار و عرضه نیروی کار دنبال می شود، شناسایی و دسته بندی بنگاه های صنعتی، معدنی و تجاری موجودِ متقاضی جذب نیروی کار دانش آموخته(نیاز سنجی نیروی کار)، بررسی وضعیت بنگاه های متقاضی، از حیث قابلیت های مورد نیاز برای قرار گرفتن در مسیر تبدیل شدن به بنگاه اقتصادی دانش بنیان(صلاحیت سنجی و ظرفیت سنجی)، پشتیبانی از بنگاه های برگزیده از طریق تأمین منابع مالی، از طریق اعطای مشوق ها، معافیت ها و تسهیلات(توانمندسازی)، ایجاد یا توسعۀ فعالیت واحد های تحقیق و توسعۀ بنگاه ها و جذب نیروی کار دانش آموخته و استقرار نظام نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت در عملکرد و تولید و عرضۀ خدمات دانش بنیان را از جمله مراحل این طرح در بخش تقاضای نیروی کار برشمرد.
قبادیان با اشاره به مراحل طرح تاپ در سطح عرضۀ نیروی کار، شناسایی و دسته بندی دانش آموختگان متقاضی اشتغال در چارچوب این طرح، بررسی صلاحیت حرفه ای دانش آموختگان با توجه به نیاز بنگاه های هدف، معرفی افراد به موسسات آموزش مهارتی و طی دوره های متناسب با نیازهای بنگاه ها در دو سطح آموزش های عمومی مهارتی و دوره های کارآموزی و کارورزی را از جمله این مراحل نام برد.
به گفته معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، توسعه اشتغال پایدار، گسترش انواعی از اشتغال در بنگاه های صنعتی، معدنی و تجاری موجود است که برخوردار از بیش از یک سال دوام باشد.
معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت با اشاره به هزینه طرح تاپ نیز گفت: بر اساس این طرح هزینه آن تنها وجهی است که تحت عنوان کمک هزینه به طور ماهیانه در صورت تامین اعتبار به مشمولان طرح پرداخت می شود.
وی گفت: بنگاه های متقاضی در طرح تاپ بنگاه های صنعتی، معدنی و تجاری تابع مقررات وزارت صنعت، معدن و تجارت کشور هستند که تقاضای نیروی انسانی دانش آموختۀ خود را در سامانۀ تاپ وارد می کنند و در چارچوب طرح نسبت به انجام اقدامات لازم برای دانش بنیان سازی محصول، علملکرد و ساختار خود در جهت اهداف این طرح اقدام می کنند.
قبادیان ادامه داد: دانش آموختگان متقاضی در این طرح نیز شامل افراد ایرانی دارای مدارک دانش آموختگی دوره های کارشناسی و بالاتر از دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور هستند که از طریق ثبت نام در سامانۀ تاپ وارد این طرح می شوند.
وی گفت: اولویت جذب در طرح تاپ، با ملاحظه شرایط آمایشی سطح تقاضا و عرضۀ نیروی کار، به ترتیب دکترا به کارشناسی و معدل از ۲۰ به ۱۵ خواهد بود.
قبادیان در خصوص شرایط سنی جذب در نظام تاپ نیز اظهارکرد: حداکثر سن برای متقاضیان دارندۀ مدارک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، به ترتیب: ۳۰، ۳۳ و ۳۶ سال خواهد بود.

** مراحل اجرای طرح تاپ
اما دکتر قبادیان در ادامه با اشاره به مراحل اجرای طرح تاپ ، نخستین اقدام را تشکیل دبیرخانه تاپ(توانمندسازی و توسعه اشتغال پایدار) در این وزارتخانه عنوان کرد.
وی ادامه داد: بر اساس این طرح این دبیرخانه با عضویت نمایندگان وزرات صنعت، معدن و تجارت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نمایندگان تشکل های صنفی کارگری و کارفرمایی، نمایندگان بانک های عامل، نمایندگان سازمان تأمین اجتماعی، دانشگاه ها و موسسات آموزش های مهارتی و فنی و حرفه ای خواهد بود.
معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت گفت:چنین دبیرخانه ای فاقد ماموریت های اجرایی مستقیم است و تنها وظیفه آن شناسایی، تفکیک و غربالگری، تنظیم و تسهیل ارتباط طرف های تقاضا و عرضه است.ضمن اینکه در استان ها نیز چنین دبیرخانه ای در سازمان صنعت، معدن و تجارت استان استقرار می یابد.
وی گفت: تمام شرکت ها و واحدهای صنعتی، معدنی و تجاری دارای پروانه بهره برداری، واحدهای معدنی دارای جواز کشف و استخراج و واحدهای پژوهشی و خدمات فنی و مهندسی دارای جواز تاسیس و پروانه، اتحادیه ها و اصناف دارای اساسنامه ثبتی و تحت تعرفه وزارت صنعت، معدن و تجارت مشمول این طرح می باشند.
قبادیان افزود: داوطلب این طرح نیز شامل دانش آموختگان دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور می باشند که با توجه به نیاز سنجی و ظرفیت سنجی صورت گرفته در مراکز صنعتی به کار گرفته خواهند شد.
وی گفت: طراحی و بارگذاری سامانۀ تاپ، با قابلیت دریافت، طبقه بندی، پردازش، رصد و پایش داده های برای دو بخشِ طرف تقاضای نیروی کار(بنگاه های صنعتی، معدنی و تجاری) و طرف عرضه نیروی کار(دانش آموختگان دوره های کارشناسی و بالاتر) و قابلیت های هوشمند پیوند و تطبیق داده ها؛ با رویکرد آمایش سرزمینی در استان ها و با ملاحظه عامل های: سهم جمعیت، سهم جمعیت بیکار برخوردار از تحصیلات عالی، میزان بیکاری، میزان توسعه یافتگی، درآمد سرانه بخش های صنعت، معدن و تجارت است.
قبادیان با بیان این که دبیرخانه، پس از انجام بررسی ها و کنترل کارشناسی بر اعتبار داده ها و اسناد بارگذاری شده در سامانۀ تاپ اعلام نظر خواهد کرد افزود: پس از آن در چارچوب آیین نامه تاپ دانش آموختگان دارای صلاحیت به بنگاه های متقاضی معرفی خواهند شد.
وی گفت: بعد از معرفی دانش آموختگان ذیصلاح به بنگاه های صنعتی جدول زمان بندی مراجعۀ دانش آموختگان به بنگاه های متقاضی اعلام و پس از آن اطلاعات چند برابر ظرفیت دانش آموختگان به بنگاه ها صنعتی ارسال تا پس از انجام بررسی حضوری طرف های متقاضی و عرضه کننده نیروی کار دانش پایه با یکدیگر به جمع بندی برسند.
وی، دریافت نظرات تکمیلی بنگاه های متقاضی و دانش آموختگان، از طریق سامانۀ تاپ پس از مراجعات حضوری دانش آموختگان و بررسی های دو جانبه را مرحله بعدی تاپ عنوان کرد و گفت: در دوره یکساله اجرای طرح، کلیه فرآیندها اعم از نظارت و ارزیابی عملکرد، پرداخت کمک هزینه و سایر موارد با نظارت دبیرخانۀ طرح تاپ خواهد بود.
به گفته قبادیان، استمرار بهره مندی بنگاه از مشوق ها و معافیت های ناشی از اجرای این طرح، مستلزم برخورداری بنگاه از سطح مناسبی از استانداردهای تولید محصولات و عملکرد دانش پایه، برای دستیابی به اهداف این طرح، بر مبنای ارزیابی عملکرد واحدهای تحقیق و توسعه بنگاه خواهد بود
معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت با تاکید بر اینکه، دانش آموخته مشمول طرح تاپ ملزم به رعایت آئین نامه ها و مقررات بنگاه متقاضی است، تصریح کرد: دانش آموختگان در چارچوب این طرح و طبق مقررات اداری کشور به استخدام بنگاه در خواهند آمد.
به گفته قبادیان، معاونت آموزش و پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت بعنوان دستگاه مجری موظف به تهیه گزارش سالانه از اجرای طرح می باشد.